ΡΑΔΙΟΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ

Προσφυγή στη Λογική

Μιλάμε διαρκώς και ακαταπαύστως τον τελευταίο καιρό για την άγρια οικονομική κρίση που μαστίζει τον κόσμο. Και κάνουμε καλά. Και αγωνιούμε βλέποντας κολοσσούς να καταρρέουν. Και βρισκόμαστε, για μιαν ακόμα φορά, στην ιστορία της ανθρωπότητας, αντιμέτωποι με τον παραλογισμό και με το αδιέξοδο. Τα αυτονόητά μας μοιάζουν να απειλούνται αδυσώπητα από τις λεπίδες ενός γιγάντιου μίξερ, σαν τα έρμα τα χρυσόψαρα που ένας υποτίθεται καλλιτέχνης θεώρησε σκόπιμο να τοποθετήσει μέσα σε ηλεκτρικά μπλέντερ γεμάτα νερό, καλώντας τους επισκέπτες της (ας την πούμε) έκθεσης-εγκατάστασής του σε κάποια γκαλερί, να πατήσουν το κουμπί και να τα κατατεμαχίσουν. Όταν σύμπασες οι βεβαιότητές μας, έστω κάποιες βασικές αρχές σχετικά με το τι σημαίνει πολιτική, οικονομία, τέχνη, καθημερινή ζωή κλονίζονται, όταν οι κραδασμοί είναι ανησυχητικοί στο έπακρο, καλό είναι να κατεβάζουμε ταχύτητα, να σταθούμε μια στιγμή, ν’ αφουγκραστούμε τι συμβαίνει στα πέριξ, να προσφύγουμε και πάλι στη λογική, που φαίνεται ότι εξορίζεται ολοένα και πιο μακριά μας.
Καιρό τώρα θέλω να μιλήσω για έναν αποτρόπαιο δήθεν καλλιτέχνη που θέλει, τάχατες, να σοκάρει το σύμπαν προβαίνοντας σε ολοένα και πιο μακάβρια εγχειρήματα. Καιρό τώρα προσπαθώ να σκεφτώ, ψύχραιμα και λογικά, τι σόι τέχνη, με άφθονα εισαγωγικά, διακονεί ο εν λόγω τύπος, ονόματι Μάρκο Εβαρίστι, γεννημένος στη Χιλή το 1963 και εγκατεστημένος στη Δανία από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Καιρό τώρα θέλω να επιχειρήσω συσχετίσω την κρίση στην πολιτική και στην οικονομία με την κρίση στα γράμματα και τις τέχνες. Με μια φράση: όταν φτάνουμε στο σημείο να μένουμε απαθείς απέναντι στον κανιβαλισμό και στη διάλυση στο καλλιτεχνικό πεδίο, τείνουμε να μένουμε απαθείς και σε όλα τα φριχτά που συμβαίνουν και στην πολιτική και οικονομική σφαίρα. Τείνουμε να χάνουμε ό,τι συνθέτει και συνέχει τον ανθρώπινο πυρήνα μας, ήτοι το να δρούμε «με λογισμό και μ’ όνειρο», όπως έλεγε ο Διονύσιος Σολωμός, το να ομνύουμε εμπράκτως «στο μεγάλο, στο ωραίο και στο αληθινό», όπως ήθελε ο Κωστής Παλαμάς, και τόσοι άλλοι.
Ας πω επί τροχάδην κάποια πράγματα που κάνει ο Εβαρίστι, κι ας προσπαθήσουμε, όπως και όσο μπορεί ο καθένας, να καταγγείλουμε τα καμώματά του. Φιλοτέχνησε ένα «έργο» αποτελούμενο από χρυσά περιττώματα και το τιτλοφόρησε «Είμαστε όλοι δημιουργοί στα μάτια του Θεού». Σέρβιρε σε φίλους του και έφαγε κι ο ίδιος κεφτεδάκια που ετοίμασε χρησιμοποιώντας λίπος που είχε αφαιρέσει από το κορμί του με λιποαναρρόφηση. Και, προσφάτως, έκλεισε συμφωνία με έναν θανατοποινίτη, τον Τζιν Χόθορν, ο οποίος είχε δολοφονήσει τον πατέρα του, τη μητριά του, και τον ετεροθαλή αδελφό του, να παγώσει το σώμα του, μετά την εκτέλεσή του, και να το μετατρέψει σε τροφή για ψάρια που οι επισκέπτες της έκθεσής του θα την παίρνουν και θα την πετάνε σ’ ένα ενυδρείο γεμάτο με χρυσόψαρα.
Όσο κι αν πασχίζει με εκ των υστέρων εξυπνάδες να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα καμώματά του, θαρρώ ότι ο Εβαρίστι δεν είναι παρά ένας ανθυποντέμιενχερστ, ένα θλιβερό υποπροϊόν της κρίσης που ταλανίζει τον κόσμο σε όλα τα επίπεδα πια. Αν συμβάλλει σε κάτι, κι αυτός και ο Ντέιμιαν Χερστ, και άλλοι αστέρες του σοκ, αλλά όχι και του δέους, είναι στο να μας ωθεί πάλι πίσω στη λησμονημένη λογική, στο να σπεύσουμε να επανεξετάσουμε τι σημαίνει νόημα της τέχνης και νόημα της ζωής. Ή μήπως είναι πια πολύ αργά;

Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Πλατεία Παπαδιαμάντη, 29/10/08