Το παρακάτω μεταδόθηκε σήμερα, 5 Μαΐου 2008, μεσημέρι παρά πέντε, από το Κανάλι1, Πειραιάς, 90.4 FM. Με την ευκαιρία, και εν είδει αντιδότου, απόλαυσα γόνιμα το έξοχο βιβλίο του Henri Michaux Ονειροπολώντας με αφορμή αινιγματικές ζωγραφιές (μετάφραση-επίμετρο Μπίλη Βέμη, εκδόσεις Άγρα) όπου ο λογοτέχνης καταπιάνεται με έργα του ζωγράφου, του Magritte, τα οποία σχολιάζει χρησιμοποιώντας τα για «ποιητικό στοχασμό». Γράφει: «Για να νικήσω την τεμπελιά μου όταν δέχομαι τις ποικίλες, ακαθόριστες εντυπώσεις ενός πίνακα και να μη βιάζομαι να φύγω μακριά από τα στοιχεία που αρχίζουν να διακρίνονται και να με καθοδηγούν μακρύτερα, με βοηθούν οι λέξεις του γραψίματος». Καλή εβδομάδα, φίλες και φίλοι! Εβίβα!
Στην Ομορφιά ας ομνύουμε!
Έλεγε ο σοφός Μάνος Χατζιδάκις ότι είναι λίαν επικίνδυνη η εξοικείωσή μας με την όψη του τέρατος, ότι όταν γίνεται αφίσα για δωμάτια νεανικά το τέρας του Φρανκεστάιν ο κόσμος προχωράει μαθηματικά στην εκμηδένισή του. Και το έλεγε αυτό το 1978, πριν από είκοσι χρόνια. Σήμερα, από πολλές απόψεις, φαίνεται ότι ζούμε μια σύγκρουση, έστω υπόγεια, ενίοτε αθόρυβη, πάντως κρίσιμη, ανάμεσα στις δυνάμεις που πράγματι οδηγούν τον κόσμο σε μιαν αποτρόπαια εκμηδένιση, και σε εκείνους που πασχίζουν να διασώσουν το Νόημα, να επινοήσουν Σημασίες, να μπολιάσουν με ομορφιά τη Λογική, και με λογική την Ομορφιά.
Σπουδαίοι άνθρωποι εκφράζονται με τρόπους σπουδαίους για τη δουλειά τους, για την τέχνη τους, για το πώς μοχθούν να «ομορφαίνουν τη Μοίρα», καθώς έλεγε ο Καρούζος. Και, παράλληλα, οπορτουνιστές και αριβίστες, όπως λέγαμε παλιά, ασήμαντοι που περνιούνται για σημαντικοί και διεστραμμένοι που περνιούνται για νορμάλ, παραβιάζουν κάθε λογικό όριο της ζωής και της τέχνης, αντικαθιστούν βάναυσα το θαύμα τού να ανασαίνεις και να δημιουργείς, με τη φρίκη του να παράγεις τερατουργήματα ή να κυριαρχείς.
Συγκλόνισε τον κόσμο η απαράδεκτη χειρονομία του τάχατες καλλιτέχνη Γκιγέρμο Βάργκας Αμπακούκ να συλλάβει σαν μπόγιας ένα σκυλί, να το δέσει σε μια γκαλερί, και να το αφήσει να λιμοκτονήσει. Μαθαίνω ότι στο Διαδίκτυο υπάρχει ένας τόπος όπου εκτίθενται απερίγραπτα αηδιαστικές πράξεις. Ένας άλλος υποτιθέμενος μοντέρνος καλλιτέχνης, ο Γκρέγκορ Σνάιντερ, γεννημένος το 1969, παρακαλώ, θέλει να εκθέσει έναν ετοιμοθάνατο για να δείξει, λέει, την ομορφιά του θανάτου. Μάλλον τον θάνατο της ομορφιάς θέλει να δείξει ο τσαρλατάνος, ο οποίος μάλιστα αναζητά εθελοντή που θα δεχθεί να πεθάνει σε χώρο γκαλερί, σε κοινή θέα. Όταν παύουν να είναι αυστηρά ιδιωτικές οι στιγμές του Έρωτος και του Θανάτου, της Ηδονής και της Οδύνης, τότε όντως καραδοκεί η καταρράκωση της ανθρωπότητας, η εκμηδένιση. Οι φαλαγγίτες του φασίστα Φράνκο είχαν για σύνθημα το απαίσιο «Viva la muerte», «Ζήτω ο Θάνατος», και τον έσπερναν παντού, εκτελώντας ως και τον υμνητή της ομορφιάς, τον μέγιστο ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Άξιος απόγονός τους τόσο ο κάθε ουτιδανός ψευτοκαλλιτέχνης, είτε Αμπακούκ λέγεται είτε Σνάιντερ, και, όσο κι αν φαίνεται παρατραβηγμένο, άξιος συνάδελφος των ψευτοκαλλιτεχνών ο φρικαλέος πατέρας του σκότους, ο Αυστριακός Γιόζεφ Φριστλ, που κρατούσε αιχμάλωτη τη θυγατέρα του σε ένα τεθωρακισμένο υπόγειο στον κήπο της κατοικίας του, και την κακοποιούσε απάνθρωπα επί ένα τέταρτο του αιώνα.
Η τέχνη ξέρει να παίζει με τα άκρα, αλλά είναι άλλο πράγμα η καλλιτεχνική ακρότητα και άλλο η διαστροφή, η ωμότητα, η κτηνωδία, η ιλιγγιώδης επιζήτηση του εντυπωσιασμού με αποκρουστικά μέσα. Η επιστροφή στο τελάρο, στον ανθρωποκεντρισμό, δεν είναι νοσταλγικό ρετρό μήτε οπισθοδρόμηση. Το να ομνύουμε στην Ομορφιά δεν μας καθιστά κινούμενους αναχρονισμούς. Το να επανερχόμαστε, συχνά-πυκνά, στον Αριστοτέλη, στον Σπινόζα, ή στον Έγελο, δεν μας κατατάσσει στους διανοητικά γερασμένους. Είναι οι τρόποι μας να ξαναβρίσκουμε το, καθώς φαίνεται, χαμένο κέντρο του κόσμου: την κοινότητα.
Στην Ομορφιά ας ομνύουμε!
Έλεγε ο σοφός Μάνος Χατζιδάκις ότι είναι λίαν επικίνδυνη η εξοικείωσή μας με την όψη του τέρατος, ότι όταν γίνεται αφίσα για δωμάτια νεανικά το τέρας του Φρανκεστάιν ο κόσμος προχωράει μαθηματικά στην εκμηδένισή του. Και το έλεγε αυτό το 1978, πριν από είκοσι χρόνια. Σήμερα, από πολλές απόψεις, φαίνεται ότι ζούμε μια σύγκρουση, έστω υπόγεια, ενίοτε αθόρυβη, πάντως κρίσιμη, ανάμεσα στις δυνάμεις που πράγματι οδηγούν τον κόσμο σε μιαν αποτρόπαια εκμηδένιση, και σε εκείνους που πασχίζουν να διασώσουν το Νόημα, να επινοήσουν Σημασίες, να μπολιάσουν με ομορφιά τη Λογική, και με λογική την Ομορφιά.
Σπουδαίοι άνθρωποι εκφράζονται με τρόπους σπουδαίους για τη δουλειά τους, για την τέχνη τους, για το πώς μοχθούν να «ομορφαίνουν τη Μοίρα», καθώς έλεγε ο Καρούζος. Και, παράλληλα, οπορτουνιστές και αριβίστες, όπως λέγαμε παλιά, ασήμαντοι που περνιούνται για σημαντικοί και διεστραμμένοι που περνιούνται για νορμάλ, παραβιάζουν κάθε λογικό όριο της ζωής και της τέχνης, αντικαθιστούν βάναυσα το θαύμα τού να ανασαίνεις και να δημιουργείς, με τη φρίκη του να παράγεις τερατουργήματα ή να κυριαρχείς.
Συγκλόνισε τον κόσμο η απαράδεκτη χειρονομία του τάχατες καλλιτέχνη Γκιγέρμο Βάργκας Αμπακούκ να συλλάβει σαν μπόγιας ένα σκυλί, να το δέσει σε μια γκαλερί, και να το αφήσει να λιμοκτονήσει. Μαθαίνω ότι στο Διαδίκτυο υπάρχει ένας τόπος όπου εκτίθενται απερίγραπτα αηδιαστικές πράξεις. Ένας άλλος υποτιθέμενος μοντέρνος καλλιτέχνης, ο Γκρέγκορ Σνάιντερ, γεννημένος το 1969, παρακαλώ, θέλει να εκθέσει έναν ετοιμοθάνατο για να δείξει, λέει, την ομορφιά του θανάτου. Μάλλον τον θάνατο της ομορφιάς θέλει να δείξει ο τσαρλατάνος, ο οποίος μάλιστα αναζητά εθελοντή που θα δεχθεί να πεθάνει σε χώρο γκαλερί, σε κοινή θέα. Όταν παύουν να είναι αυστηρά ιδιωτικές οι στιγμές του Έρωτος και του Θανάτου, της Ηδονής και της Οδύνης, τότε όντως καραδοκεί η καταρράκωση της ανθρωπότητας, η εκμηδένιση. Οι φαλαγγίτες του φασίστα Φράνκο είχαν για σύνθημα το απαίσιο «Viva la muerte», «Ζήτω ο Θάνατος», και τον έσπερναν παντού, εκτελώντας ως και τον υμνητή της ομορφιάς, τον μέγιστο ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Άξιος απόγονός τους τόσο ο κάθε ουτιδανός ψευτοκαλλιτέχνης, είτε Αμπακούκ λέγεται είτε Σνάιντερ, και, όσο κι αν φαίνεται παρατραβηγμένο, άξιος συνάδελφος των ψευτοκαλλιτεχνών ο φρικαλέος πατέρας του σκότους, ο Αυστριακός Γιόζεφ Φριστλ, που κρατούσε αιχμάλωτη τη θυγατέρα του σε ένα τεθωρακισμένο υπόγειο στον κήπο της κατοικίας του, και την κακοποιούσε απάνθρωπα επί ένα τέταρτο του αιώνα.
Η τέχνη ξέρει να παίζει με τα άκρα, αλλά είναι άλλο πράγμα η καλλιτεχνική ακρότητα και άλλο η διαστροφή, η ωμότητα, η κτηνωδία, η ιλιγγιώδης επιζήτηση του εντυπωσιασμού με αποκρουστικά μέσα. Η επιστροφή στο τελάρο, στον ανθρωποκεντρισμό, δεν είναι νοσταλγικό ρετρό μήτε οπισθοδρόμηση. Το να ομνύουμε στην Ομορφιά δεν μας καθιστά κινούμενους αναχρονισμούς. Το να επανερχόμαστε, συχνά-πυκνά, στον Αριστοτέλη, στον Σπινόζα, ή στον Έγελο, δεν μας κατατάσσει στους διανοητικά γερασμένους. Είναι οι τρόποι μας να ξαναβρίσκουμε το, καθώς φαίνεται, χαμένο κέντρο του κόσμου: την κοινότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου