ΡΑΔΙΟΚΑΠΝΟΣ

Το παρακάτω μεταδόθηκε χθες, 19 Μαΐου, από το Κανάλι 1, Πειραιάς, 90,4 FM. Το θέμα είναι μείζον, πιο μείζον από όσο φαίνεται, και η υποκρισία των κρατούντων πιο δόλια και βάναυση απ’ όσο φανταζόμαστε. Ιδίως την στιγμή που δηλητηριάζονται παιδιά από την εσκεμμένη νόθευση βασικών ειδών εστίασης. Το αντιμετωπίζω εδώ όχι δίχως κάποιο χιούμορ, αλλά θα επανέλθω.


Smoke gets in Your Eyes

Άρχισα να καπνίζω στα δεκατέσσερά μου, γιατί όσοι αγαπούσα τότε (και εξακολουθώ, ύστερα από τρεις και μισή δεκαετίες να αγαπώ με ευφρόσυνο πείσμα) κάπνιζαν, κάπνιζαν, κάπνιζαν. Ήταν ο Μπομπ Ντίλαν και ο Λέοναρντ Κοέν, ήταν ο Ζακ Πρεβέρ και ο Μάνος Χατζιδάκις, ήταν ο Νόρμαν Μέιλερ και ο Χένρι Μίλερ. Ήθελα κι εγώ να είμαι σαν αυτούς, και άρχισα το κάπνισμα. Το οποίο κάπνισμα είναι σαν την Ποίηση, ένα «οξυγόνο αντιδιαστολής», όπως έλεγε κι ο μακαρίτης φίλος μου, ο Νίκος Καρούζος. Είναι το κάπνισμα μία κόντρα με το θάνατο μέσω του ιδίου του θανάτου. Φυσικά, βλάπτει σοβαρά την υγεία, χαίρω πολύ, μα ακριβώς γι’ αυτό καπνίζουμε, παίδες, γι’ αυτό ακριβώς: για να φέρουμε το θάνατο στα δικά μας μετερίζια, και όχι στα δικά του, για να κάνουμε εμείς το κουμάντο μας, για να του τη φέρουμε του θανάτου.
Καπνίζω, και θα συνεχίσω να καπνίζω, για να παραμείνω νέος, χλομός, με γαλάζιες φλέβες, διάφανος, και όσο μπορώ ωραίος. Η φθορά είναι πολύ ανθρώπινη, παίδες, και η ανθρωπινότητά μας είναι η φθορά, μην ανησυχείτε. Καπνίζω εξάλλου για λόγους ανθρωπιστικούς, αμέ, καπνίζω γιατί όπως έλεγε κι ο Ερίκ Σατί, καπνίστε γιατί αν δεν καπνίζετε εσείς κάποιος άλλος καπνίζει στη θέση σας!
Η φιλόσοφος Ανί Λεκλέρ, η σύντροφος του δικού μας Νίκου Πουλαντζά, μας πρόσφερε ένα θαυμάσιο βιβλίο-εγκώμιο του καπνίσματος με τον εύγλωττο τίτλο «Πυρογραφίες». Γράφει εκεί: «Αλλόκοτο παράδοξο το τσιγάρο: θέλει να μιλήσει, σιωπώντας~ να φανερώσει, αποκρύβοντας~ να ζωντανέψει, σκοτώνοντας, αναλίσκοντας».
Ο Γκιγιώμ Απολλιναίρ πάλι διατεινόταν: «Δεν θέλω να δουλεύω, θέλω να καπνίζω».
Όχι και τόσο αινιγματικός όσο φαίνεται, ο leader του υπερρεαλιστικού κινήματος, ο Ανδρέας Μπρετόν, διαβεβαίωνε: «Σας ορκίζομαι, είμαι αθώος. Συγχέετε την κόρη του ματιού μου με την φωτιά του τσιγάρου».
Είχα την ευχάριστη τιμή να μεταφράσω το βιβλίο «Τα Τσιγάρα είναι Θεσπέσια», του Ρίτσαρντ Κλάιν, πάνε δεκατρία χρόνια τώρα, για λογαριασμό των εκδόσεων Οξύ. Το πρωτοσέλιδο του «Βήματος» εχθές (18 Μαΐου 2008), μ’ έκανε να σπεύσω να βρω το εν λόγω βιβλίο και να το διατρέξω εκ νέου. Συχνά-πυκνά, λοιπόν, θα θυμάμαι και θα σας κοινοποιώ από τούτο εδώ το ραδιοφωνικό βήμα, κάποιες θαυμάσιες στιγμές της υπέρ του σιγαρέττου επιχειρηματολογίας του Ρίτσαρντ Κλάιν.
Ας κλείσω με δυο λόγια αλιευμένα από την Ιστορία των Επαναστάσεων και με τον σχολιασμό τους: «Ο ποιητής Σαρλ Μπωντλαίρ αναφέρει ότι τις μέρες του Ιούνη του 1848 έβλεπε τους επαναστάτες (και ενδέχεται να ήταν ένας από αυτούς) να τριγυρνάνε με ντουφέκια στους δρόμους του Παρισιού και να πυροβολούν όλα τα ρολόγια. Το κάπνισμα των τσιγάρων είναι μονίμως συνδεδεμένο με την ιδέα της αναστολής παρέλευσης του κανονικού χρόνου και της θέσπισης κάποιας άλλης ιδέας του χρόνου, ενός χρόνου σε συνθήκες φιλήδονης και απολαυσιακής αμεριμνησίας και παραίτησης, προς τις οποίες (συνθήκες) μια ποιητική ευαισθησία νιώθει ακαταμάχητη έλξη».