BLOOMSDAY

Joyce, Ulysses (1922)



Ζωή
Ο Τζέιμς Ωγκάστα Τζόις γεννιέται στις 2 Φεβρουαρίου του 1882. Ποιητής και συγγραφέας, μοχθεί σε όλη του τη ζωή να ανανεώσει ριζικά τους τρόπους έκφρασης, οδηγώντας το μυθιστόρημα σε ακραία όρια, σε μια μεταιχμιακή κατάσταση. Τραγούδησε όσο κανένας άλλος το Δουβλίνο, καίτοι πέρασε σχεδόν όλα του τα χρόνια στην εξορία. Το 1891 έγραψε το ποίημα «Et tu Healy», το οποίο και δημοσιεύτηκε. Σπούδασε φιλολογία το Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου, και αμέσως μετά έφυγε για το Παρίσι. Παντρεύτηκε την Νόρα Μπάρνακλ, έζησε στην Τεργέστη και τη Ζυρίχη, ξαναγύρισε στο Παρίσι, αλλά μετά την κατάκτησή του από τους Ναζί, επανήλθε στη Ζυρίχη. Πέθανε στις 13 Ιανουαρίου του 1941.

Οδυσσέας
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα-τομή στην ιστορία της λογοτεχνίας. Η δομή του βασίζεται στην Οδύσσεια, κάθε κεφάλαιό του είναι γραμμένο με διαφορετικό ύφος, και όλα μαζί συνθέτουν μία και μοναδική ημέρα από τη ζωή του ήρωα, του Λεοπόλδου Μπλουμ, καθώς περιπλανιέται στο Δουβλίνο. Είναι η 16 Ιουνίου του 1904, ημέρα της γνωριμίας του Τζέιμς και της Νόρας, ημέρα που έχει πλέον καθιερωθεί ανά τον κόσμο ως Bloomsday. Στις 820 σελίδες του Οδυσσέα ρέει άφθονο αλκοόλ, οι ασήμαντες λεπτομέρειες μεταρσιώνονται σε λογοτεχνικούς κόμβους, η κάθοδος στον Άδη αντιστοιχεί με την μετάβαση του Μπλουμ σε ένα νεκροταφείο, η Κίρκη είναι ένα πορνείο της νυχτερινής πόλης, η Σπηλιά του Κύκλωπα είναι το μπαρ του Μπάρνεϊ Κίερναμ, οι Σειρήνες είναι οι κοπέλες του μπαρ στο Ξενοδοχείο Όρμοντ. Ένα μεγαλοφυές όσο και διασκεδαστικό πείραμα.

Στυλ
Ο Τζόις παντρεύει ανίερα τις λέξεις, συνθέτει το κολοσσιαίο μυθιστόρημά του με την ακρίβεια του καλλιτέχνη και το πάθος του επιστήμονα, όπως χαριτολογώντας έλεγε ο Ναμπόκοφ. Υιοθετεί την τεχνική του «εσωτερικού μονολόγου» και τη φτάνει στα άκρα της. Με τις πάμπολλες αναφορές του στον Όμηρο, στον Σαίξπηρ αλλά και στη θεοσοφία, στην ανατολική φιλοσοφία, στους μύθους της μεσαιωνικής Ιρλανδίας, στον Vico και στον Jung, ο Τζόις καταφέρνει να προσφέρει ένα ανεκτίμητο κιβώτιο γνώσεων αλλά και να εμπλέξει, πάντα διασκεδάζοντάς τον, τον αναγνώστη σε έναν περίτεχνο λαβύρινθο, να του στερήσει την αυτοπεποίθηση που του έδινε το μυθιστόρημα του 19ου αιώνα και να τον αφήσει στο έλεος ενός ανελέητου κειμένου, ενός υπερμυθιστορήματος που είναι μαζί ιερουργία και βεβήλωση.

Ένα απόσπασμα
«Κράτησε το γεμάτο ήλιο κρασί στον ουρανίσκο του και ακολούθως το κατάπιε. Το πάτημα των σταφυλιών στ’ αμπέλια της Βουργουνδίας. Με τη ζέστα του ήλιου μέσα του. Μοιάζει με χάδι μυστικό που μου ξαναφέρνει τόσα στη μνήμη. Σ’ αυτή την υγρή επικοινωνία, οι αισθήσεις του ανταποκρίθηκαν ενθυμούμενες».
Οδυσσέας, σ.215

Έργα
Οι Δουβλινέζοι [1914], μτφρ. Κοσμάς Πολίτης, εκδ. Γράμματα, 1990.
Πορτραίτο του Καλλιτέχνη σε Νεαρά Ηλικία [1916], μτφρ. Άρης Μπερλής, εκδ. Πατάκης, 2001.
Οι Εξόριστοι [1918], μτφρ. Μαίρη Βοσταντζή, εκδ. Μπουκουμάνης, 1974.
Finnegans Wake [1939].

Διαβάστε επίσης
Άρης Μαραγκόπουλος, Ulysses: Οδηγός Ανάγνωσης, εκδ. Κέδρος, 2001
Άρης Μαραγκόπουλος, Αγαπημένο Βρωμοδουβλίνο: Τόποι και Γλώσσες στον Οδυσσέα του Τζαίημς Τζόυς, εκδ. Κέδρος, 1997.
Έντνα Ο’Μπράιεν, James Joyce: Η Απόκρημνη Όψη μιας Μεγαλοφυίας, μτφρ. Μαρία Τσάτσου, εκδ. Νεφέλη, 2002.
Richard Ellmann, Τζέημς Τζόυς, μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Scripta, 2005.