ΡΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ

Το παρακάτω ακούστηκε σήμερα από το Κανάλι 1, Πειραιάς, 90,4 FM, μεσημέρι παρά κάτι, κατά τα ειωθότα. Κι αυτό, για να προλογίσω, και να τιμήσω, το εγχείρημα του Καναλιού, όπως και του Kosmos, 93,6 FM (γεια σου «παλιοσειρά» Γιώργο Μουχταρίδη!!), να συνεργαστούν με τη Εταιρεία Συγγραφέων και να μας προσφέρουν από τα ερτζιανά αυτά τα «θραύσματα ονείρων» που είναι τα ποιήματα.


Ι

Ό,τι κι αν λένε, Ποίηση σήμερα είναι η επανάκαμψη του Ωραίου και του Αληθινού, αν και όχι και του Μεγάλου. Υπάρχουν εποχές, τέτοια είναι και η δική μας, που το μεγαλειώδες φωλιάζει στο φαινομενικά «μικρό», «ασήμαντο», «ταπεινό». Όταν έχουν χαθεί και λησμονηθεί οι βασικές αρχές, τότε υποχρεούσαι να επαναλάβεις τις κοινοτοπίες που πια δεν ακούγονται ως τέτοιες, αλλά περιβάλλονται, θαρρείς, με μια ρηξικέλευθη και σκανδαλώδη, αλλά πάντα χρυσογάλαζη, αύρα.

ΙΙ

Σήμερα, το να λες «Σ’ αγαπώ» και να το εννοείς και να επωμίζεσαι τις θεσπέσιες ευθύνες μιας τέτοιας απόφανσης, τείνει να αποτελεί μια περιπέτεια συναρπαστική, προορισμένη, δυστυχώς, για λίγους κι εκλεκτούς και θαρραλέους. Σήμερα το να λες «γράφω ποίηση» και να το εννοείς και να επωμίζεσαι τις θεσπέσιες ευθύνες μιας τέτοιας απόφανσης, τείνει επίσης να αποτελεί μια περιπέτεια αναζήτησης του Αγίου Δισκοπότηρου, του θρυλικού Graal, το οποίο εν προκειμένω είναι συνώνυμο με τον επαναπροσδιορισμό του Νοήματος της Ζωής, της στάσης απέναντι και μέσα στην καθημερινότητα, της επινόησης μορφών που θα ταιριάζουν γάντι με τα περιεχόμενα τα οποία θα επιλέξουμε να κοινωνήσουμε.

ΙΙΙ

Σήμερα, και πάλι αλλά αλλιώς, ο ποιητής καλείται να είναι ο άοπλος προφήτης του Καλού, ο άδολος νομοθέτης σ’ ένα κόσμο συντετριμμένων νόμων, αυτός που θα επανεφεύρει όχι μονάχα τον Έρωτα, όπως πρέσβευε ο Arthur Rimbaud, αλλά και την ουσία της Αγάπης, της Φιλίας, της Ευγένειας, της Κομψότητας, της Νοημοσύνης, της Ελευθερίας. Σήμερα, και πάλι αλλά αλλιώς, ο ποιητής καλείται να κάνει αλλεπάλληλες νυχτερινές περιπόλους στο παρελθόν, να αντλεί νεύματα και βλέμματα, ιδέες και θεωρήσεις, ομορφιές και συγκινήσεις, και να τα επαναφέρει με νέους τρόπους, με νέους συνδυασμούς λέξεων, στο θολό τοπίο της σύγχρονης κοινωνικής ζωής. Σήμερα, και πάλι αλλά αλλιώς, ο ποιητής καλείται να μεσολαβήσει δραστικά, αλλά χαμηλόφωνα, αποτελεσματικά, αλλά δίχως τυμπανοκρουσίες, ώστε η Φιλοσοφία και η Ποίηση, η Ιστορία και η Ζωγραφική, η Λογική και η Μουσική, να γίνουν και πάλι συνδαιτυμόνες στο Μεγάλο Συμπόσιο της Ζωής, να συνυπάρξουν και να συνεργαστούν, πίνοντας, τρώγοντας και τραγουδώντας, ώστε να ξαναζήσει η ανθρωπότητα την Αλήθεια της, ήτοι, σύμφωνα με τον Hegel, «αυτό το βακχικό όργιο στο οποίο κανείς δεν θέλει να μείνει εγκρατής». Σήμερα, και πάλι αλλά αλλιώς, ο ποιητής καλείται να ψάξει την ψίχα της ψυχής, να δράσει με Λογισμό και μ’ Όνειρο, καθώς το ήθελε ο Σολωμός, να έχει «καρδιά από φλόγα και μυαλό από πάγο», όπως διαλαλούσε ο Καζιμίρ Μαλέβιτς, να εργάζεται «με το πάθος του επιστήμονα και την ακρίβεια του καλλιτέχνη», όπως, όχι και τόσο παράδοξα όσο ακούγεται, επιθυμούσε ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ. Σήμερα, και πάλι αλλά αλλιώς, ο ποιητής καλείται να δώσει στις λέξεις τη χαμένη σημασία τους, να κάνει τις λέξεις «εφαλτήρια πράξεων», όπως έλεγε ο μέγας Μπαλτάσαρ Γκασιάν, να φορτίσει τις λέξεις μ’ έναν γόνιμο ωστικό ηλεκτρισμό, να φορτώσει τις λέξεις με βαθιά ανθρώπινα νοήματα. Σήμερα, και πάλι αλλά αλλιώς, ο ποιητής καλείται να βάλει σε δεύτερο πλάνο την, ούτως ή άλλως αναγκαία και αυτονόητη, «βιρτουοζιτέ» του, και να διακονήσει τον ψίθυρο και το θρόισμα, να ζει περισσότερο ανάμεσα σε αυτούς που αγαπάει, να δίνεται περισσότερο σε όσους έχουν την όποια ανάγκη του, να δένεται περισσότερο με όσους αξίζει να δεθεί, να μιλάει περισσότερο και να ακούει περισσότερο. Ακόμα, να σκέφτεται, να συγκινείται, να γελάει, να κλαίει, να χορεύει, να πίνει περισσότερο και να γράφει λιγότερο αλλά πολύ καλύτερα. «L’écriture doit rester rare, puisque avant de trouver l’excellent il faut avoir bu longtemps», μπόρεσε να γράψει ο Guy Debord. «Το γράψιμο πρέπει να είναι σπάνιο, αφού πρέπει να έχει πιει κανείς για πολύ προτού βρει το εξαιρετικό».

IV

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος είπε, προκαλώντας αμηχανία και συζητήσεις, ότι η ποίηση είναι «ανάπτυξις στίλβοντος ποδηλάτου». Ο Νίκος Καρούζος αποφαινόταν ότι η ποίηση είναι «οξυγόνο αντιδιαστολής». Ο Andre Breton επέμενε ότι η ποίηση είναι «το τραγούδι που ξεγελάει τον Χρόνο». Οι Γάλλοι λετριστές, διατείνονταν στα μέσα της δεκαετίας του 1950, ότι η ποίηση είναι ένα ουρλιαχτό μες στα ερείπια μιας εποχής. Νωρίτερα από αυτούς κατά δύο δεκαετίες, οι υπερρεαλιστές επεδίωκαν ρητά να θέσουν την ποίηση «στην υπηρεσία της επανάστασης». Πιο ώριμοι, οι καταστασιακοί της δεκαετίας του 1960, αποφάσιζαν να αντιστρέψουν το πρόγραμμα των προπομπών τους και να θέσουν «την επανάσταση στην υπηρεσία της ποίησης». Μαζί με τον θαυμάσιο και τραγικό Walter Benjamin μπορούμε σήμερα να σκεφτούμε την ποίηση ως την περιπετειώδη, πλούσια σε συγκινήσεις, δύσκολη αλλά όχι δύσβατη διαδικασία και διαδρομή που θα οδηγήσει κάποτε την Πράξη να γίνει Αδελφή του Ονείρου. Όπως και να ’χει, το μεγαλύτερο μέρος της ποιητικής ουσίας και της ουσίας της ποίησης έχει αποδράσει πια από την τυπωμένη σελίδα και έχει πάρει, εδώ και μερικές δεκαετίες, τους δρόμους.


V

Σήμερα, για μιαν ακόμα φορά, ας σηκώσουμε τα ποτήρια κι ας πιούμε γι’ αυτούς που ήρθαν κι άλλαξαν το νόημα της ποίησης, γι’ αυτούς που το διεύρυναν και το έκαναν να λάμψει στα σκοτάδια των καιρών τους, και το πλούτισαν: για τον Αρθούρο Rimbaud και τον Αρθούρο Cravan, για τον Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκι και τον Βλαδίμηρο Ναμπόκοφ, για τον Ανδρέα Breton και τον Ανδρέα Εμπειρίκο, για τον Κάρολο Baudelaire και για τον Κάρολο Bukowski. Για τον Raymond Queneau. Για τον Malcolm Lowry. Για τον Louis-Ferdinand Céline. Για τον Marcel Proust. Για τον James Joyce. Και για τον μέγιστο ποιητή της μουσικής, τον Ιωάννη Σεβαστιανό Μπαχ. Σήμερα, για μιαν ακόμα φορά, οφείλουμε να θυμίσουμε ότι ποίηση είναι η αμοιβαιότητα των δακρύων. Σήμερα, για μιαν ακόμα φορά, ας στέρξουμε να επαναλάβουμε, μαζί με τον Raoul Vaneigem, ότι ποίηση είναι η Μουσική του Ζώντος. Σήμερα, για μιαν ακόμα φορά, ας αφεθούμε να τραγουδήσουμε βραχνά, αγκαλιά με τον Dylan Thomas, «Κι ο Θάνατος δεν θα ’χει πια εξουσία», «And Death shall have no dominion»!