ΡΑΔΙΟΡΕΜΠΩ

Το παρακάτωθι διαβάστηκε σήμερα, Δευτέρα 20 Οκτωβρίου, στο Κανάλι 1, Πειραιάς, 90,4 FM. Ο Ρεμπώ και ο Ντυκάς, ο Μπρετόν και ο Ντεμπόρ, ο Χένρι Μίλερ και ο Μάλκολμ Λόουρυ, ο Εμπειρίκος και ο Καρούζος, και τόσοι άλλοι «τη μη συμμορφώσεως άγιοι»! Πώς να μην τους θυμόμαστε, πώς να μην ζούμε δίχως τη δρόσο της λυτρωτικής παρέας τους;

Αρθούρος Ρεμπώ (20/10/1854 – 10/11/1891)

Πρέπει να κάνουμε πέρα τη σαπίλα… Γρήγορα!... Αντίο χίμαιρες, ιδανικά, πλάνες…

Υπάρχουν έργα τέχνης που ανατρέπουν τα δεδομένα της εποχής τους, που ανοίγουν δρόμους, που αλλάζουν συνταρακτικά τον τρόπο με τον οποίο δεξιωνόμαστε την τέχνη, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον Έρωτα, τη Φιλία, το Πάθος, τη Λογική, σύνολη τη ζωή. Οι δημιουργοί τους είναι καλλιτέχνες που βρίσκονται σε κατάσταση αντιμαχίας με την κοινωνική οργάνωση των καιρών τους, συνήθως είναι άνθρωποι ακραίοι, παλλόμενοι από την αγωνία να υπερβούν τα όρια, να εκφράσουν το βυθό και το βάθος, και επίσης διαθέτουν την απαιτούμενη ιδιοφυία που τους επιτρέπει να οργανώσουν έτσι το υλικό τους και να διευθετήσουν έτσι την έμπνευσή τους ώστε να σπάσουν τον κόσμο και να τον συναρμολογήσουν εκ νέου. Τέτοιος δημιουργός ήταν ο Αρθούρος Ρεμπώ, ο αιωνίως νεανίας, ο ποιητής που ξεκαθάρισε τους λογαριασμούς του με την ποίηση μόλις στα δεκαεννιά του χρόνια. Γεννημένος σαν σήμερα, στις 20 Οκτωβρίου του 1854, εξαπολύει στα 1873 τον κεραυνό που ξέρουμε ως «Μια Εποχή στην Κόλαση», και αρχίζει τα περιπετειώδη ταξίδια τους στους λαβυρίνθους του κόσμου. Το 1891, μόλις 37 ετών, αφήνει την τελευταία του πνοή.
Επηρέασε σχεδόν όλους τους ρηξικέλευθους καλλιτέχνες της μοντέρνας εποχής, ο Χένρι Μίλερ έγραψε εμπνευσμένος από τον Ρεμπώ τον «Καιρό των Δολοφόνων», ο Μπομπ Ντίλαν και ο Τζιμ Μόρισον του χρωστάνε πολλά, ο Άλεν Γκίνσμπεργκ στην κάμαρά του στο περιλάλητο Beat Hotel, στο Παρίσι, είχε τη φωτογραφία του Ρεμπώ αναρτημένη πάνω από το κρεβάτι του, κι αυτή ήταν η μοναδική διακόσμηση σ’ εκείνο το ενδιαίτημά του. Ο Αντρέ Μπρετόν, ο μουσηγέτης του υπερρεαλισμού, επιχείρησε να συνδυάσει το ανατρεπτικό πρόταγμα του Καρλ Μαρξ με τον εμπρηστικό λόγο του Ρεμπώ, όπως άλλωστε έκανε εν συνεχεία και ο Γκι Ντεμπόρ. Ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε ένα τραγούδι για τον Αρθούρο, στον κύκλο «Αθανασία».
Το «Μια Εποχή στην Κόλαση» αποτελεί το εναρκτήριο λάκτισμα της μοντέρνας τέχνης. Ο Ρεμπώ εδώ συνδυάζει τον λογισμό με το όνειρο, γράφει με καρδιά από φλόγα και μυαλό από πάγο, συνθέτει το ψύχος της φλόγας με το καύμα του χιονιού, εναλλάσσει ακατάπαυστα τον ψίθυρο με την κραυγή, την μειλιχιότητα της προσευχής με το ουρλιαχτό της εξέγερσης. Οι λέξεις του Ρεμπώ παύουν να είναι συνδυασμοί γραμμάτων και γίνονται τύμπανα και κύμβαλα αλαλάζοντα, γίνονται εστίες πυρός, βέλη και στιλέτα και σπάθες που διατρυπούν τα θέσφατα και μας ωθούν να αναζητήσουμε παθιασμένα άλλα νοήματα, άλλες αισθήσεις, άλλες σημασίες, άλλες συγκινήσεις~ να επανεφεύρουμε όχι μονάχα τον Έρωτα, όπως ρητά μας καλεί ο ποιητής, αλλά και τη Λογική, την Ουσία του Ανθρώπου, σε καιρούς αναστατώσεων και ταραχών.
Μετά το ιλιγγιώδες πέρασμα του Ρεμπώ από την ποίηση και τη ζωή, τίποτα δεν είναι πια αυτό που ήταν.

Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Πλατεία Παπαδιαμάντη, 20/10/08