ΦΡΕΣΚΑ ΚΟΥΛΟΥΡΙΑ !!!

Κεραυνός σε Slow Motion



I am the ghost in this house that is filled with the tongue and eyes
Of a lack-a-head ghost I fear to the anonymous end
Dylan Thomas


Μια τολμηρή ιδέα: ο Dylan Thomas μπορεί να είναι μια πρώτη απάντηση στο σημερινό αδιέξοδο της Τέχνης. Και αν εξετάσει κανείς ορισμένα κραταιά, και λατρεμένα, παραδείγματα, θα διαπιστώσει ότι ίσως να μην είναι τόσο τολμηρή, και αναπάντεχη μάλιστα, αυτή η ιδέα. Ονόματα; Ιδού: Nick Cave, Tom Waits, Bob Dylan.
Αφότου ξεθύμανε το όλο μόρφωμα του μεταμοντέρνου, και διαπιστώσαμε ότι δεν ήταν οι λεγόμενες Μεγάλες Αφηγήσεις υπεύθυνες και υπόλογες για όλα τα δεινά του πλανήτη, αφότου η πλειονότητα των υποψιασμένων πολιτών του δυτικού κόσμου επιδόθηκαν (ή έτσι νόμιζαν) σε έναν άκρατο ευδαιμονισμό και σε μια υποτιθέμενη αυτοπραγμάτωση, κάνοντας/αγοράζοντας/καταναλώνοντας ο καθένας, όπως θα έλεγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ό,τι κάνουν/αγοράζουν/καταναλώνουν και εκατομμύρια άλλοι πιστεύοντας, μολοντούτο, ότι κάνει/αγοράζει/καταναλώνει κάτι μοναδικό/ξεχωριστό/διαφορετικό/γνήσιο/αυθεντικό, και αφότου η Τέχνη έφτασε να μπορεί να εκφράσει το Αδιανόητο (με τον Celan, με τον Beckett, με τον Pollock, με τον Cage, με τον Rothko) για να γίνει εν συνεχεία αδιανόητη η ίδια περνώντας από το εξωφρενικό στο ευτράπελο, φτάσαμε σε ένα αδιαπέραστο αδιέξοδο, το οποίο εντούτοις οι πιο πολλοί αντιμετώπισαν, και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν, με μια μακάρια λήθη της λογικής, με μια δραματική, για μας τους άλλους, δολοφονία της διαλεκτικής. Το να ζει κανείς σε ένα αιώνιο παρόν και να γαντζώνεται από κάποιες βεβαιότητες που κάποτε ενστερνίστηκε και έκτοτε δεν αμφισβήτησε ποτέ, έστω κι αν κόσμοι ολόκληροι θεμελιωμένοι στις ίδιες βεβαιότητες καταρρέουν, είναι σύνηθες γνώρισμα των ανθρώπων του καιρού μας. Και άλλων καιρών, βεβαίως, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό. Υπάρχουν δημιουργοί που αρνούνται με πείσμα μια τέτοια στάση, που σε όλη τους τη ζωή και με όλο τους το έργο πασχίζουν να είναι τα παγοθραυστικά των βεβαιοτήτων, και ευτυχώς τα καταφέρνουν καλά.
Τέτοιος δημιουργός υπήρξε ο Ουαλός ποιητής μας, ο Dylan Thomas. Μέγιστο προσόν και προσφορά του είναι, κατ’ εμέ, ότι μπόρεσε ηχηρά να διατηρήσει ό,τι δυναμικό ενείχε η παράδοση, μπολιάζοντάς το στα κρυφά με ό,τι πιο αυθεντικό υπήρχε στην πρωτοπορία, συνθέτοντας έτσι ποιήματα, πεζογραφήματα και θεατρικά έργα που είναι σαν πεπαλαιωμένες καινοτομίες, σαν ρηξικέλευθα αναχρονιστικά χειροτεχνήματα, παλλόμενες και ζωογόνες αντιφάσεις που παρασέρνουν παρελθόν, παρόν, και μέλλον σ’ έναν ξέφρενο, και συνάμα νηφάλιο, χορό, σε ένα γλεντοκόπι όπου παραφέρεσαι έχοντας ταυτόχρονα, και κάθε στιγμή, το νου σου. Δύσκολο εγχείρημα, που δεν συντελείται προγραμματικά, αλλά μέσα από έναν συνδυασμό βιώματος, διαίσθησης, και απόφασης – και πάνω απ’ όλα με ένα οδυσσεϊκό δέσιμο στο κατάρτι του προσωπικού πείσματος και οράματος. Ο Dylan Thomas δημιούργησε δίχως ν’ ακούει σειρήνες άλλες πέρα από αυτές με τις οποίες έστεργε να μεθοκοπάει στα καπηλειά του μέσα, του μύχιου κόσμου.
Γεννημένος στις 27 Οκτωβρίου του 1914, κάτι παραπάνω από δύο μήνες μετά το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Dylan Marlais Thomas, γιος ενός καθηγητή αγγλικής λογοτεχνίας και μιας ράπτριας, άλλο δεν έκανε από το να ζει μέσα στην ποίηση και για την ποίηση, να σμιλεύει τον χρόνο (θα έλεγε ο Ταρκόφσκι) μέσα από τη λεκτική λεπτουργία που οδηγούσε σε έναν εμπρηστικό λυρισμό, σε έναν λυρισμό που συγγένευε πολύ, χωρίς να χάνεται μέσα τους, με τις ακραίες πειραματικές τάσεις της ποίησης και της τέχνης του καιρού του. Ο Dylan Thomas είχε, θαρρείς, φορτωθεί το άχθος να αποτελέσει ένα αντιστάθμισμα στον άκρατο μοντερνισμό, ανέλαβε το καθήκον να γεφυρώσει τα αγεφύρωτα εκείνη την εποχή καλλιτεχνικά, και όχι μόνον, ρεύματα. Και τα κατάφερε.
Άρχισε να γράφει ποιήματα από πολύ μικρός, και επίσης από πολύ μικρός άρχισε να τα δημοσιεύει. Το πρώτο του ποίημα το είδε τυπωμένο στο έντυπο του σχολείου του. Δεν άργησε να αναλάβει τη διεύθυνση του σχολικού εντύπου. Αλλά και δεν άργησε, όντας υπερώριμος ως προς τα διαβάσματα και τις βλέψεις του, όντας ένας Ουαλός Όρσον Ουέλς, να παρατήσει το έντυπο και να εγκαταλείψει το σχολείο. Στα δεκαέξι του είναι ολοκληρωμένος ποιητής, αρθογράφος, φαλσταφικός γλεντζές, καίτοι ασθενικός, και ήδη θρυλικός πότης. Πάντα φροντίζει κάποιος στις κατακόμβες της επίσημης πραγματικότητας όπου συχνάζουμε να επαναλαμβάνει, αργόσυρτα και βραχνά, την ανοξείδωτη φράση του Ουαλού: «Αλκοολικός είναι κάποιος που πίνει όσο κι εσύ, μονάχα που τον αντιπαθείς».
Στα είκοσί του, ο Dylan Thomas θα προσφέρει στην ανθρωπότητα τον τόμο 18 Ποιήματα. Επίσης θρυλικό εγχείρημα. Θα συνθέσει καμιά πενηνταριά ποιήματα λιγότερα από του μεγάλου Αλεξανδρινού, και θα αρκέσουν για να στείλουν τον Ουαλό στην αιωνιότητα πλάι στον Καβάφη. Εφτά ποιητικές συλλογές όλες κι όλες, ανάμεσα στα 1934 και 1952, τα πεζογραφήματά του, κι αυτά θρυλικά, ιδίως στις παρέες εκείνων των έναστρων τσογλανιών που δεν «βολεύονται με λιγότερο ουρανό» (Ρίτσος), ένα συνταρακτικά ποιητικό θεατρικό έργο που το λάτρεψε και το απαθανάτισε ο εξίσου θρυλικός πότης Richard Burton, το Κάτω από το Γαλατόδασος (εδώ ο Μπετόβεν αγκαλιάζει τον Μπέργκμαν που τα έτσουζε με τον Μπέικον – για τέτοιο θεατρικό μιλάμε!), και ένα πάκο επιστολές, ανάμεσα στις οποίες κι αυτές που στεγάζονται εδώ: αυτά μας άφησε ο Ουαλός.
Όπως και στα λογοτεχνικά δημιουργήματά του, έτσι και σε τούτες τις επιστολές, το αίσθημα είναι το ίδιο. Σου έρχεται να πεις, ηχηρά, φαλσταφικά: Και ιδού λοιπόν!, μας δωρίζεται στον παρόντα χρόνο αυτό το μέλλον που έρχεται από το παρελθόν. Τόσο οι λέξεις όσο και οι πράξεις του Dylan Thomas, είτε είναι πιτσιρικάς ακόμη είτε στα πρόθυρα του χαμού, είναι πότε παλιό κρασί σε καινούργιο μπουκάλι, και πότε καινούργιο κρασί σε παλιό μπουκάλι. Είτε χωρατεύει είτε μιλάει βαρύθυμα για την κλονισμένη του υγεία, είτε παραληρεί αμέριμνα για τις χαρές της ζωής είτε οικτίρει τον εαυτό του και καταφεύγει σε γαλιφιές και σε συγγνώμες, ο Dylan Thomas παραμένει στις επιστολές αυτές βαρύς ως προς τη χρήση των λέξεων, όπως ο Γιάννης Κουνέλλης επιμένει μια ζωή να είναι βαρύς ως προς τη χρήση των υλικών του. Ακόμα και ο μποεμισμός του Ουαλού, οι κραιπάλες του, οι αφροσύνες του, τα ερωτικά ακροβατικά του, ως και το περιβόητο επεισόδιο με το πολυβόλο, πάντα έχουν κάτι από γαντζωμένη στο παρελθόν, σε κάποιο βαθύ παρελθόν, σοβαρότητα, ένα είδος ηρωικής (κυριολεκτώ!) απόφασης να ψάλλει την Ομορφιά σε καιρούς κακάσχημους, να εκθειάσει την Αξιοπρέπεια σε καιρούς μακελειών, να ποντάρει τα πάντα σε μιαν Αρχέγονη Κατάφαση, να στοιχηματίσει αίφνης στην Άρνηση του Εφήμερου όταν όλα γύρω του σαρώνονται από εφήμερες αρνήσεις.
Ο θάνατος καραδοκούσε και πήρε τον Dylan Thomas στις 9 Νοεμβρίου του 1953, καμιά εκατοστή μέρες από τότε που ολοκλήρωσε το αριστούργημα Κάτω από το Γαλατόδασος. Αυτός ο καταπληκτικός Ουαλός Συντομοζωίτης είχε προλάβει να πιει ποτοποιίες ολάκερες, να γίνει θαμώνας, κι έτσι να το παραδώσει στην αθανασία, στο White Horse, το ποτοσχολαστήριο (όπως αποκαλούσε τα μπαρ ο ποιητής Νίκος Καρούζος), να παντρευτεί, να κάνει τρία παιδιά, να αγαπήσει πολύ, και να αγαπηθεί ακόμα περισσότερο.
Δεν είναι τυχαίο πόσο τον αγκάλιασαν δημιουργοί όπως ο πατριάρχης του μοντερνισμού, ο Igor Stravinsky, ο οποίος έσπευσε να τον τιμήσει συνθέτοντας, ήδη στα 1954, το In Memoriam Dylan Thomas~ οι Beatles που τον συμπεριέλαβαν στο περιλάλητο εξώφυλλο του Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band~ ο John Cale, που έγραψε μερικά από τα καλύτερα τραγούδια του πάνω σε ποιήματα του Dylan Thomas στο άλμπουμ του 1989 Words for the Dying)~ ο Σταύρος Κουγιουμτζής που ετοίμασε, στα 1986, ωραιότατο άσμα με τίτλο «Ντύλαν Τόμας» για τον Γιώργο Νταλάρα (Τι κάθεσαι εδώ πέρα και σαπίζεις/ εδώ δεν αγαπάνε τους τρελούς/ Τις νύχτες ματωμένος φτερουγίζεις/ μ’ ανύπαρκτα φτερά για τους πολλούς// Αυτά είπε σ’ έναν ποιητή δικό μας/ Και τράβηξε για το φεγγάρι ο Ντύλαν Τόμας)~ και ων ουκ έστιν αριθμός ευαίσθητοι ποιητές, εικαστικοί, πεζογράφοι, ανάμεσά τους κι αυτός, ο μοναδικός, που έδρασε και εξακολουθεί να δρα όπως ο Ουαλός, που συμφιλίωσε και εξακολουθεί να συμφιλιώνει το Τότε με το Νυν για να μας προσφέρει ένα όραμα του Αύριο, ο ανεξάντλητος τροβαδούρος Bob Dylan.
Για μιαν ακόμα φορά ας ευχαριστήσω τις φίλες και τους φίλους στο Μεταίχμιο (γεια σου Ειρήνη!, γεια σου, Ντόρα!, γεια σου, Κυριάκο!, γεια σου, Φίλια!) και τον Νώντα Παπαγεωργίου που μου εμπιστεύθηκαν πάλι μια «ζόρικη δουλειά»~ ας μου επιτραπεί να ανταλλάξω από εδώ μια θερμή χειραψία με τον ποιητή Γιώργο Μπλάνα, βαθύ γνώστη του Dylan Thomas~ τέλος, ας αφιερώσω και αυτόν τον μόχθο μου στη γυναίκα μου Ελεάννα Μαρτίνου (Though lovers be lost love shall not;/And death shall have no dominion).

Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Πλατεία Παπαδιαμάντη, 27/01/10