Εικονολογίες
[Εικάζοντας Εικαστικώς]
Ύστερα από δεκαετίες πειραματισμών, πάντοτε γόνιμων, ελλοχεύει ο κόρος, το αδιέξοδο, ένας (έστω ένδοξος) εκτροχιασμός. Τόσο στη λογοτεχνία όσο και στα εικαστικά, η επαναφορά στα άλλοτε γνώριμα γίνεται εφαλτήριο προς τα μέλλοντα άγνωστα, ειδεμή το πείραμα, με αλλεπάλληλες επαναλήψεις, αντιγραφές αντιγραφών, ενίοτε ανέξοδες (πήγα να πω: αναίμακτες – δεν θα ήταν και πολύ άστοχο) μιμήσεις παλαιότερα ακραίων και ριζικά ανατρεπτικών χειρονομιών, γίνεται απλούστατα ανιαρό, άσφαιρο, ατελέσφορο: αντί να εκπλήττει τον δέκτη, τον κάνει να πλήττει.
«Ασφαλώς στρέφομαι προς τα πίσω, πηγαίνω προς τα πίσω, αναζητώ επίσης τη διεύρυνση του υπάρχοντος, καθώς το διασπώ προς τα εμπρός. Με αυτόν τον τρόπο τα αρχαία μυθικά περιεχόμενα καθίστανται επίκαιρα» [Joseph Beuys, στο Ρέα Thoenges-Στριγγάρη «Η Επανάσταση Είμαστε Εμείς, Πατάκης, 2010]
Εξετάζουμε και πάλι τον Γιάννη Κουνέλλη και τον Joseph Beuys [Γιόζεφ Μπόις] – και την σημαντικότατη προσφορά τους. Όλο και πιο πολύ εντείνονται οι συζητήσεις που τείνουν να αναγάγουν τον Κουνέλλη στον πιο βαθύ/βαρύ εν ζωή δημιουργό, και τον Μπόις σε αυτόν που άλλαξε άρδην το πώς δεξιωνόμαστε το έργο τέχνης από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά (με έναν τρόπο τόσο καταλυτικό ώστε μονάχα με αυτόν του Γκι Ντεμπόρ μπορεί, ενδεχομένως, να συγκριθεί). Τόσο ο Κουνέλλης όσο και ο Μπόις επανεξετάζουν το σύμβολο, την τραγωδία, αποφεύγουν τον εντυπωσιασμό και καταπιάνονται, καθένας ακολουθώντας τη δική του μέθοδο και έμπνευση, με την αποκατάσταση των σχέσεών μας με το αρχέγονο που εμμένει στο σήμερα. Μπορείς να πεις ότι αμφότεροι, ίσως ο Μπόις πιο έντονα, και άλλωστε ρητά (με το έργο/δράση «Η Σιωπή του Ντισάν είναι Υπερεκτιμημένη») ιερουργούν αποκρινόμενοι στα όσα πέτυχε ο Μαρσέλ Ντισάν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.
«Να είσαι στην Ευρώπη ποπ αρτ, πάντως, είναι γελοίο πράγμα. Όταν έχεις γεννηθεί εδώ, στην Ελλάδα, είναι δύο φορές γελοίο» [Γιάννης Κουνέλλης, στο Κατερίνα Ζαχαροπούλου, «Για τα πράγματα που λείπουν», Άγρα, 2009]
Συνεργασίες, συνασπισμοί, συμπράξεις καλλιτεχνών σε μιαν ολοένα και πιο κυνική εποχή. Ο μαζικοδημοκρατικός ηθικισμός και ο κατατεμαχισμός της κοινωνίας σε μοναχικότητες που θέλουν να περνιούνται για μοναδικότητες, οδηγούν, και ορθά, τους δημιουργούς σε συλλογικότητες νέου τύπου, άτυπες ας τις πω, μακριά από σκοπιμότητες, και με την ανιδιοτέλεια να είναι το ανεμούριο. Η πολυπλοκότητα της σύγχρονης κατάστασης καθιστά δύσκολη την ανάλυση, την κατανόηση και την διά των έργων καταγραφή της από μεμονωμένες φωνές. Οι δημιουργοί βρίσκουν τρόπους να συνομιλούν~ και να προσφέρουν κάνοντας σλάλομ στα στερεότυπα, ντρίπλες στις κακοτοπιές της σκλήρυνσης. Παλαιότερα, ο πολύγραφος~ έπειτα, ο λεγόμενος underground χώρος (έντυπα, κινηματογράφος, μουσικά σχήματα, δίαυλοι διανομής/διάδοσης)~ μετά, τα fanzine~ τώρα, τα blog, το facebook. «Κοσμοναύτης του Έσω Διαστήματος», έλεγε ότι είναι ο ποιητής/συγγραφέας/λετριστής/μπήτνικ/καταστασιακός Alexander Trocchi [Αλεξάντερ Τρόκκι], και πολλοί σημερινοί δημιουργοί γίνονται κοσμοναύτες του άυλου διαστήματος καθώς αναζητούν ίχνη από χαμένες ουτοπίες αλλά και ατραπούς που να οδηγούν στην όντως πραγματικότητα πληκτρολογώντας την αγωνία και την ευαισθησία τους, στέλνοντας ηλεκτρονικά σήματα καπνού. Όλα τα μέσα είναι ευπρόσδεκτα όταν συμβάλλουν στην αενάως ανανεωνόμενη ανώλεθρη απόφανση «Ο Άνθρωπος είναι η Απάντηση, όποια κι αν είναι η Ερώτηση». Ας δούμε, φέρ’ ειπείν, πώς συνεννοούνται οι συμπράττοντες στην Ομάδα Κέντρο Απόκεντρο [www.kentroapokentro.gr] προκειμένου να γίνουν σύγχρονοι εξερευνητές της αχανούς μεγαλούπολης~ πώς εφορμούν δυναμικά στο εικαστικό γίγνεσθαι οι Δημήτρης και Κωνσταντίνος Ταλιώτης, με ορμητήριο τη Λευκωσία, προκεχωρημένο φυλάκιο την Αθήνα, και bunker σπαρμένα στρατηγικά στο Λονδίνο, το Παρίσι, και το Άμστερνταμ [http://ombion.blogspot.com ]. Στο επόμενο Δέντρο, περισσότερα. Εικονολάτρες και Εικονοπλάστες, Εικονολόγοι και Εικονομολόγοι, ας περιπλανηθούμε στο αχαρτογράφητο, ακόμη, λαβυρινθώδες χάος του διαδικτύου.
Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
6 σχόλια:
Το παρακάτω κείμενο ανήκει σε μία νεαρή κοπέλα, μέλος της ομάδας κεντροαπόκεντρο που μας παρουσίασες. Το παραθέτω δίχως σχόλια, με την ικανοποίηση ότι κυκλοφορούν ακόμα υγιείς αμόλυντοι άνθρωποι ανάμεσά μας.
EΥΚΛΕΙΑ ΣΥΡΤΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Πέρασα στη σχολή το φθινόπωρο του 2001. Ζωγραφίζοντας προτομές, μοντέλα και τοπία, τα πράγματα ήταν πολύ πιο ξεκάθαρα τότε παρά σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά. Αυτό βέβαια δέν είναι απαραίτητα κακό. Προσπαθώ να βρώ το δρόμο μου -που ίσως να μήν υπάρχει καν- μέσα από δοκιμές. Αποπροσανατολίζομαι εύκολα, δεν ξέρω τι θέλω, απογοητεύομαι, παραιτούμαι, ξαναπροσπαθώ.
Βρίσκω τη σημερινή κατάσταση της Τέχνης χαοτική, απροσδιόριστη, αγχωτική. Ψάχνω τη θέση μου μέσα σε αυτήν και αναρωτιέμαι αν έχω καν θέση. Τόσα πράγματα μου φαίνονται δήθεν, ψεύτικα και υποκριτικά. Από τη άλλη αμφισβητώ τον εαυτό μου. Μπορεί, δηλαδή, απλώς εγώ να μην αποκωδικοποιώ σωστά.
Όσο παράξενο κι αν ακούγεται, φιλοδοξίες σαν καλλιτέχνης δέν έχω. Όλα αυτά μου φαίνονται μάταια. Εμένα μου αρκεί να είμαι τόσο ειλικρινής σαν καλλιτέχνης, όσο και σαν άνθρωπος και να ευχαριστιέμαι τη διαδικασία της δημιουργίας. Όσο για αναγνώριση, μου φτάνει να αναγνωρίζεται το έργο μου από τους οικείους μου (στο βαθμό βέβαια που είναι αυστηροί και δίκαιοι κριτές).
Τους επόμενους μήνες έχω σκοπό να δουλέψω όχι σε κάτι συγκεκριμένο, αλλά να παράγω έργο. Οι αμφιβολίες που με κατατρώνε και η αγωνία μου να βρίσκω οπωσδήποτε νόημα σε κάθετι, έχουν λειτουργήσει σαν τροχοπέδη τους τελευταίους μήνες (χρόνια ;;). Αυτό ελπίζω να πάψει, αλλά φοβάμαι ότι δεν εξαρτάται συνειδητά από εμένα. Πάντως με απασχολούν πολύ η πραγματικότητα, η ζωή, τα κοινωνικά ζητήματα, και θεωρώ πως η Τέχνη πρέπει ή, τέλος πάντων, καλό θα ήταν, να σχετίζεται με αυτά και όχι να είναι κάτι ξεκομμένο που πραγματώνεται από κάποιους αμέτοχους και απευθύνεται σε μια κλίκα.
Αν και γενικόλογες αυτές είναι οι θέσεις μου για το έργο μου και την Τέχνη.
Άνοιξη 2005
Υπάρχουν κάποια θέματα ανοιχτά αγαπητέ Ικαρε:
1. Υπάρχει η κρίση; Εαν ναι, με ποιούς τρόπους (καταστασιακούς) αυτή έχει γίνει ορατή;
2. Ορατή σε ποιούς; ορατή για ποιούς;
3. Αποτελεί η όποια μεταβολή των συνθηκών (εργασιακών, βιωματικών, καταστασιακών) κίνητρο για μια ουσιωδέστερη προσέγγιση του Γίγνεσθαι, ή μήπως το Γίγνεσθαι αποτελεί έκθεση πεπραγμένων;
4. Αποτελεί όντως το ορατό μια βιωματική, απτή και βιωμένη πραγματκότητα; Μπορούμε, όντως, να μιλήσουμε με τους όρους ενός ανέργου;
5. Πρέπει να μιλήσουμε; Μήπως να περιοριστούμε στην ντροπή; ("μήν του μιλάτε-είναι άνεργος" έγραφε ο Καρούζος).
6. Υπό το σκεπτικό ότι δεν υπάρχει Διαλεκτική της Φύσης, αλλά μόνο Διαλεκτική στην Φύση, και υπό την βεβαιότητα ότι η διαλεκτικότητα της φύσης αποτελεί το σημαίνον της υπαρξιακής δημιουργίας (εξ' ου και ο αφελής προσδιορισμός που μετατρέπεται σε ετεροκαθορισμό και μετά, δια μέσου της ποσότητας, σε αυτοπροσδιορισμό κάποιου ως "καλλιτέχνη), μήπως οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε τον εαυτό μας ως προς την τρέχουσα και μελλοντική χρήση του;
7. Αποτελεί, ή όχι, το "pay me my money down" μια καλή αρχή για μια ραδιοφωνική εκπομπή που θέλει να βάλει τα πράγματα στην θέση τους; Εχουμε άραγε ακόμη το δικαίωμα να διατυπώσουμε την κρυφή ερώτηση της μελιστάλακτης Αλίκης στον Humpty Dumpty: "ποιός σε έχρησε αφεντικό και ποιών αφεντικών είσαι υπάλληλος, ούτως ώστε να διατείνεσαι για την δική μου πραγματικότητα λες και είναι η δική σου πραγματικότητα"; Ποιός θα ερωτήσει τα αφεντικά; Και ποιός θα ρωτήσει επιτέλους για τις βιωματικές συνθήκες των στατιστικών;
8. Ακόμη κι αν η τρέχουσα πραγματικότητα έχει τεθεί με όρους αναγκαστικότητας, υπάρχουν ή όχι σημεία που χρήζουν ανάλυσης (τα οποία δύνανται να αποτελέσουν αφορμές συλλογικής αυτογνωσίας, ώστε να εξαχθεί μιας νέας μορφής συλλογικότητα); Υπάρχουν ή όχι σημεία ενός ζωγραφικού πίνακα που να έχουν την δυνατότητα να μεταλαμπαδεύσουν καύσωνες στα σκέλια; Πώς θα αναδειχθούν τα εν λόγω σημεία παρεκτός από την πολιτική; (γιατί φοβόμαστε την λέξη "ταξικό" Ανδρέα Εμπειρίκε;).
9. Είναι το αναγκαστικό αναγκαίο; Είναι η ενότητα ολότητα; Πώς όλα να καλυφθούν από μια αγωνία, εκφραζόμενη σε σχόλιο ενός blog;
10...
11. (και βάλε): εις αναμονή...Ο ίδιος Γιώργος της "Ραδιομπάλα" (http://belleviefacile.blogspot.com/2008/06/blog-post_27.html).
Υ.Γ. : Πρέπει να κάνεις μια εκπομπή για όλα αυτά τα οικονομικά, δεν νομίζεις; Στην διάθεσή σου (παρεπιπτόντως, το αφιέρωμα στον Krugman το αφήνω με τα πιο κάτω αποσιωπητικά)...
Η "τέχνη" (ότι κιαν σημαίνει αυτό για τον καθένα) πιστεύω οτι πρέπει να πηγάζει από μέσα μας αβίαστα, χωρίς να γίνεται προσπάθεια, χωρίς να τη βάζουμε σε καλούπια εξαρχής. Η τέχνη είναι χαοτική. Έτσι κι αλλιώς είναι κάτι πολύ προσωπικό, μια εσωτερική συζήτηση με τον εαυτό μας. Αν δεν μπορούμε να αφήσουμε αυτό το διάλογο ελεύθερο πώς θα θεωρούμε οτι μας εξαγνίζει και μας ελευθερώνει;
Δημοσίευση σχολίου