Interview

Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Η τέχνη είναι σουγιάς που μ’ αυτόν κόβει 

ο καλλιτέχνης το λουρί του χρόνου

Ένας πολυδιάστατος συγγραφέας. Ένας ακαταπόνητος δημιουργός. Ένας ανήσυχος άνθρωπος. Ο λόγος για τον συγγραφέα και ποιητή Γιώργο – Ίκαρο Μπαμπασάκη, ο οποίος σε πείσμα των πιο απαισιόδοξων προβλέψεων για το μέλλον της καλλιτεχνικής δημιουργίας, επιμένει, στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, να μην θεωρεί την εποχή μας αντικαλλιτεχνική. Δηλώνοντας ρητά υπηρέτης του Ανθρώπου, αναλύει τον τρόπο με τον οποίο ο δημιουργός διαχειρίζεται τις εμμονές του. Εμπνευστής της «Φυλής των happy few», αναλύει τις συνιστώσες της ιδιότυπης θεωρίας του και αναφέρεται στη σχέση της ζωής των λογοτεχνών με το έργο τους, που συνδέεται με τις διεργασίες του έσω βίου. Τέλος, αναφέρεται στα ερωτήματα που γεννά η λογοτεχνική ανάγνωση και σε στοχαστές που διαμόρφωσαν τη σκέψη του. Ιδού η απολαυστική και συνάμα αποκαλυπτική συνέντευξή του... - Με ποια αφορμή ξεκινήσατε το γράψιμο και ποια είναι η σημερινή άποψή σας για τα πρώτα γραπτά σας κείμενα; Άρχισα να γράφω κατακλυσμένος από ευγνωμοσύνη για ένα πλήθος από ερεθίσματα και εμπειρίες που τάραξαν την εφηβεία μου. Την τάραξαν, κυριολεκτικά. Άνθρωποι και βιβλία, μια αιφνιδιαστική εισβολή της μουσικής και του κινηματογράφου στη ζωή μου, ο συγκλονισμός από παράφορες και παρατεταμένες συζητήσεις με αυτούς ήσαν τότε, και παραμένουν ακόμη, οι φίλοι μου. Ήθελα, και είχα ανάγκη, να εκφράσω τη μεγάλη μου οφειλή απέναντι σε όλα αυτά που καθόρισαν το είναι μου, και άλλο μέσο πιο πρόσφορο από το γράψιμο δεν είχα. Εκείνα τα πρώτα μου κείμενα παραμένουν ένα είδος πρώιμης διαθήκης, ένα συμβόλαιο τιμής που δεν μπόρεσα να παραβιάσω έκτοτε, μια μύχια δέσμευση στην οποία παραμένω, αθεράπευτα και ίσως αφόρητα, πιστός. - Η σύγχρονη εποχή, παρά το ότι έχει χαρακτηριστεί πολλάκις ως αντικαλλιτεχνική, εντούτοις παρέχει πληθώρα ερεθισμάτων στον εκάστοτε δημιουργό. Ποια είναι η προσωπική σας, ως συγγραφέα, άποψη; Δεν θεωρώ την εποχή μας αντικαλλιτεχνική. Καμία εποχή δεν είναι αντικαλλιτεχνική. Ο άνθρωπος, το μόνο ον που έχει αίσθηση του χρόνου και γνώση της ιστορίας, άλλο δεν κάνει παρά να εκφράζει όσα νιώθει μέσω της τέχνης, πασχίζοντας λυτρωτικά να επιμηκύνει τα δευτερόλεπτα, να τανύσει κι άλλο τη διάρκεια. Η τέχνη, η ποίηση, είναι ο σουγιάς που μ’ αυτόν κόβει ο καλλιτέχνης το λουρί του χρόνου. Καθετί μπορεί να είναι ερέθισμα που ίσως οδηγήσει στη δημιουργία έργου. Διατηρώ την άποψη ότι ο καλλιτέχνης, ο ποιητής, ο δημιουργός είναι αυτός που μοχθεί να ακυρώσει λυτρωτικά τη δυναστεία του χρόνου – το είπε άριστα ο Andre Breton, «Η ποίηση είναι το τραγούδι που ξεγελάει το χρόνο». - Στο έργο σας διαφαίνεται μια έντονη αγωνία για τον άνθρωπο. Θεωρείτε ότι η σύγχρονη κοινωνία έχει παραγκωνίσει την αξία του ανθρώπου; Πώς είναι εφικτό ένας λογοτέχνης να υπεραμυνθεί αυτής της αξίας, ως βασικής προτεραιότητας στη ζωή; Οι φίλοι μου κι εγώ έχουμε υιοθετήσει τη ρήση «Ο Άνθρωπος είναι η απάντηση, όποια κι αν είναι η ερώτηση». Κανένα έργο τέχνης δεν έχει στάλα αξίας, εάν δεν είναι αίνος του ανθρώπου, χαρτογραφία των λαβυρίνθων της ψυχής, ακλόνητο πείσμα υπέρ της βραχνάδας του βλέμματος, ψαλμωδία για την απώλεια. - Είστε συγγραφέας πεζού, αλλά και ποιητικού λόγου. Ποιες διαφορετικές ανάγκες σας υπηρετούν και ποιες δυνατότητες έκφρασης σάς παρέχουν τα δύο αυτά λογοτεχνικά είδη; Θεωρώ ότι το έργο δεν είναι παρά το ατέρμονο ξεδίπλωμα μιας και μόνο φράσης, ένα είδος κώδικα επικοινωνίας ανάμεσα σε κατασκόπους που δρουν στις κατακόμβες της λεγόμενης επίσημης πραγματικότητας, κοσμοναυτών του έσω διαστήματος, όπως έλεγε ο Alexander Trocchi. - Περιγράψτε μας την ιδιοσυστασία των ανθρώπων που εκφράζονται δια της τέχνης. Θεωρείτε ότι οι λογοτέχνες και οι καλλιτέχνες εν γένει κατατρύχονται από εμμονές, από τις οποίες επιχειρούν, με το έργο τους, να απαλλαγούν; Οι πάντες κατατρύχονται από εμμονές. Όσο έχουμε αίσθηση του χρόνου, του παροδικού, του εφήμερου, τόσο είμαστε δεσμώτες εμμονών. Οι εμμονές είναι το σεντούκι με τα τιμαλφή μας. Ο καλλιτέχνης, ο δημιουργός, επιχειρεί διευθέτηση των εμμονών με τρόπους που να οδηγούν σε λύτρωση τόσο τον ίδιο όσο και τους αποδέκτες όσων δημιουργεί. Δεν απαλλάσσεται από τις εμμονές του ο δημιουργός, τις ενορχηστρώνει, εργάζεται έτσι ώστε το κρώξιμο και το σκούξιμο των εμμονών να γίνει ψαλμός – άγριος ενίοτε, ψαλμός πάντως. - Είστε ο εμπνευστής και ο δημιουργός του δικτυακού τόπου www.happyfew.gr, με τον οποίο υλοποιήσατε την επιθυμία σας να συσταθεί «Η φυλή των happy few», όπως διαβάζουμε άλλωστε και στον τίτλο του ομώνυμου πεζογραφήματός σας. Μιλήστε μας για την εκλεκτική αυτή θεωρία σας, με την οποία προασπίζεστε την ύπαρξη των λίγων και μόνο ευτυχών. Θα δεχόσαστε να ενταχθεί στη φυλή αυτή κάποιος ο οποίος δεν έχει διαβάσει κανένα λογοτεχνικό βιβλίο; Δεν πρόκειται για κάποια εκλεκτική θεωρία, αλλά για την διάθεση να σμίγουν όσοι έχουν κοινές προτιμήσεις, όσοι αγαπάνε με παρεμφερείς τρόπους, όσοι ξέρουν να μοιράζονται το ψωμί και το κρασί τους. Οι happy few, φράση του Shakespeare, είναι αυτοί που έχουν εντοπίσει το νόημα της ζωής σε μερικές μεστές μελωδίες όπως σ’ αυτήν: «Δεν μας αρέσουν ούτε οι φακές του πλούσιου ούτε το χαβιάρι του φτωχού». Ον που να μην έχει διαβάσει κανένα λογοτεχνικό βιβλίο, μονάχα σε μια φυλή θα μπορούσε να ενταχθεί, στην ΚΔΩΑ (Κτηνώδης Δύναμη Ωγκώδης Άγνοια, έτσι με Ωμέγα λόγω αγνοίας), την οποία επινόησε ο Παναγιώτης Κουτρουμπούσης για να ειρωνευτεί τους «χαζοδυνατούς». - Είστε συντάκτης σε καταξιωμένα λογοτεχνικά περιοδικά που κυκλοφορούν στη χώρα μας. Θεωρείτε ότι οι νεοέλληνες συγγραφείς της σύγχρονης γενιάς έχουν αποκρυσταλλώσει το στίγμα της γραφής τους; Πρώτα απ’ όλα, διαφωνώ με τον όρο «νεοέλληνες». Πάντως οι σημερινοί συγγραφείς στη χώρα μας, όπως και σε άλλες χώρες, επιχειρούν να καταγράψουν τα όσα συμβαίνουν γύρω τους και τις αντηχήσεις εντός τους. Άλλοι το κάνουν με τρόπο σθεναρό, ευφάνταστο, διαπεραστικό. Άλλοι, όχι. - Πιστεύετε ότι εκείνοι που υπηρετούν τη λογοτεχνία δικαιούνται να μένουν αποστασιοποιημένοι από τα κοινωνικά τεκταινόμενα ή αντιθέτως οφείλουν να παρεμβαίνουν σε αυτά με το λόγο και τη γενικότερη στάση τους; Οποιοσδήποτε δικαιούται να μένει αποστασιοποιημένος από τα κοινωνικά τεκταινόμενα. Άρα και οι λογοτέχνες. Το αν επιλέγεις να πας να πολεμήσεις στον Ισπανικό Εμφύλιο, όπως ο George Orwell, ή να μένεις στην υγρή σου κάμαρα και να γράψεις το Finnegans Wake, φέρ’ ειπείν, είναι απολύτως προσωπικό ζήτημα. Προσωπικά, θεωρώ συναρπαστικούς τους συγγραφείς και τους δημιουργούς εκείνους που μπόρεσαν να συνυφάνουν ζωή και έργο με ανυποχώρητο πείσμα, με κατακτημένη μαεστρία, και με απολυτότητα. - Η λογοτεχνία, κατά την προσωπική σας εκτίμηση κομίζει απαντήσεις στον αναγνώστη ή τού δημιουργεί περαιτέρω ερωτηματικά; Κάθε απάντηση προκαλεί νέα ερωτήματα, κάθε βεβαιότητα γεννάει μια νέα αμφιβολία. Η λογοτεχνία δεν είναι μονάχα ίαση, δεν είναι μονάχα βάλσαμο, δεν είναι μονάχα παρηγορία - είναι, όπως έλεγε για την αγάπη ο Charles Bukowski, ένας σκύλος απ’ την κόλαση, είναι κεραυνός σε slow motion, είναι τάραγμα, είναι τράνταγμα. - Ποιοι υπήρξαν οι κυριότεροι συγγραφείς και οι διανοητές που μόρφωσαν τη σκέψη σας; Ο Guy Debord και ο Νίκος Δ. Καρούζος, πάνω και περισσότερο απ’ όλους. Πολλά οφείλω σε πολλούς.